آیا وجود نیترات در آب آشامیدنی خطرناک است؟
وجود نیترات حتی در مقادیر بالا لزوماً یک عامل تهدید سلامتی در بسیاری از افراد بزرگسال نیست. گرچه غلظت نیترات بیش از ۵۰ mg/l میتواند سبب بروز برخی مشکلات در نوزادان زیر سه ماه شود. غلظت نیترات بیش از ۱۰۰ mg/l نیز بر سلامت زنان باردار و افرادی که دارای یک بیماری نادر متابولیکی به نام کمبود گلوکز ۶-فسفات دهیروژناز مادرزادی (ناتوانی در هضم و متابولیسم شکر) هستند، اثر میگذارد.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر نیترات موجود در آب آشامیدنی هستند؟
نوزادان کمتر از سه ماه به دلیل تبدیل اکسیژنی که توسط هموگلوبین خون آنها حمل میشود به یک حالت خنثی به نام متهموگلوبین، در معرض خطر ناشی از نوشیدن آب حاوی نیترات هستند. متهموگلوبین زمانی روی میدهد که نیترات مصرف شده و به نیتریت تبدیل شود. در این حالت خون بدن نوزاد اکسیژن کمتری را انتقال داده، به رنگ آبی در آمده و بدن از دریافت اکسیژن کافی محروم میشود. نوزادان در سهماهه اول زندگی حساس به متهموگلوبینی ناشی از نیتریت هستند؛ زیرا اسید معده آنها بهاندازهای قوی نیست تا رشد باکتریهایی که نیترات را به نیتریت تبدیل میکنند را متوقف کند.
علائم مسمومیت ناشی از مصرف نیترات آب
مشخصترین علامت مسمومیت ناشی از نیترات و نیتریت، رنگ پوست متمایل به آبی است که بهخصوص در اطراف چشمها و دهان به وجود میآید. نوزادی با پوست متمایل به آبی باید برای بررسی دقیقتر خطر احتمال به مسمومیت نیترات و نیتریت، هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کند.
مقدار مجاز نیترات در آب شرب
سازمان بهداشت جهانی (WHO)، مقادیر زیر را برای میزان مجاز وجود نیترات در آب آشامیدنی در نظر گرفته است.
- کمتر از ۵۰ mg/l: مناسب نوشیدن
- ۱۰۰ mg/l-۵۰ mg/l: مناسب نوشیدن افراد بزرگسال، حتی بانوان باردار
- بیش از ۱۰۰ mg/l: غیرقابلشرب برای افراد مختلف در هر سنی
چگونه مصرف نیترات را کاهش دهیم؟
اگر آب شرب در دسترس شما غلظت نیتراتی بین ۵۰ mg/l تا ۱۰۰ mg/l دارد بسیار ضروری است که منابع آب استفادهشده برای نوزادان خود را تغییر داده و یا از بطریهای آبمعدنی یا آبهای تصفیهشده و نیتراتزداییشده استفاده کنید. برای نوزادان کمتر از سه ماه، تغذیه از شیر مادر همچنان بهترین گزینه برای پیشگیری از خطرات ابتلا به بیماریهای ناشی از آب نیترات دار است.
چگونه نیترات را از آب حذف کنیم؟
آ
- تقطیر تقریباً تمام نیترات آب را از بین میبرد؛ اما این روش بسیار هزینهبر بوده و انرژی زیادی را مصرف میکند. این سیستمها شدیداً رسوب گرفته و بعد از مدتی استفاده، بایستی رسوبزدایی شوند.
- استفاده هعنوان بهترین راه برای حذف نیترات از آب شناخته میشوند. این سیستمها قادرند بیش از ٪۹۹ نیترات موجود در آب را از آن حذف کرده و آبی سالم و گوارا را در اختیار مصرفکننده قرار دهند. سیستمهای اسمز معکوس میتوانند در ابعاد صنعتی و برای چندین خانوار و یا در ابعاد خانگی و تنها شامل دستگاه تصفیه آب خانگی میبباشند.
- سیستم های تبادل یونی حاوی مخازن محتوی رزین هستند که آب پس از عبور از آنها، نیترات خود را از دست میدهد. استفاده از چنین سیستمهایی نیز هزینهبر است و نیاز به احیای مجدد رزین و یا تعویض آنها در بازههای زمانی مشخص وجود دارد.
- غلظت یون نیترات در آب آشامیدنی باید چقدر باشد؟
همه چیز درباره یون نیترات در آب آشامیدنی
-
میزان مجاز نیترات در آب
نیترات در بدن انسان می تواند به نیتریت تبدیل شود. نیترات بیشتر از طریق آب آشامیدنی و غذا وارد بدن انسان می شود.
تشخیص وجود نیترات در آب به این دلیل که نیترات محلولی بی بو و بی مزه است، بدون آنالیز میسر نیست.
سازمان بهداشت جهانی مقدار مجاز یون نیترات را در آب آشامیدنی ۵۰ میلی گرم بر لیتر بر حسب نیتروژن و این مقدار را برای اطفال حدود ۱۵ میلی گرم بر لیتر اعلام کرده است.
روش های حذف نیترات
نیترات یک یون پایدار و محلول در آب است و پتانسیل کمتری برای جذب و یا ترکیب با گونه های دیگر را دارد.
این خصوصیات باعث می شود حذف نیترات از آب به روش سختی زدایی و با کمک آهک و یا فیلتر کردن، با مشکل مواجه شود.
روش هایی که مرسوم هستند، عبارتند از:
اسمز معکوس، مبادله یونی، نیترات زدایی بیولوژیکی، نیترات زدایی با احیای کاتالیتیکی، نیترات زدایی شیمیایی و الکترودیالیز.
روش نوین دیگری نیز وجود دارد که از باکتری های اتوتروفیک استفاده می شود. این باکتری ها مانند نیترات زداینده های تیوباسیلیوس و نیترات زداینده های تیومیکروسپرا، توانایی احیای نیترات با گاز نیتروژن را دارند. در این شیوه، انرژی لازم برای میگروارگانیسم های زداینده تامین می گردد.
نیترات زداینده های اتوتروفیک به ترکیبات کربنی معدنی به عنوان منبع کربن نیاز دارند. بر خلاف آن ها برای نیترات زدایی هتروفیک هیچ منبع کربنی ای، نیاز نیست. نیترات زدایی اتوتروفیک نیز به ۲ دسته برپایه سولفور و هیدروژن تقسیم می شود.
عمده ترین مزیت این روش استفاده از لجن به جای باکتری بی هوازی است که یک روش آسان، سریع و ارزان برای حذف نیترات، از آب های زیرزمینی است.
مبادله یون، بهترین انتخاب برای حذف نیترات از آب های زیرزمینی که حاوی مقادیر اندکی از ترکیبات آلی محلول هستند، در مقیاس کوچک یا متوسط است. مقادیر بالای ترکیبات آلی محلول در آب باعث پُرشدن ظرفیت مبادله می شود. این مشکل در اسمز معکوس نیز وجود دارد. همچنین اسمز معکوس نیازمند مصرف انرژی بالایی برای غلبه بر جریان طبیعی است و بنابراین هزینه فرآیند در مقایسه با دیگر پروژه ها بیشتر است.